Toluen (Metil Benzen)

Genel Bakış

Toluen (CAS No: 108-88-3), metil benzen olarak da bilinen, renksiz, suda çözünmeyen ve karakteristik bir kokuya sahip bir aromatik hidrokarbondur. Benzen halkasına bağlı bir metil grubundan oluşan yapısıyla, endüstride yaygın olarak kullanılan önemli bir çözücü ve kimyasal ara maddedir.

Toluen, organik bileşikler için mükemmel bir çözücüdür ve birçok reçine, yağ, boya, vernik ve yapıştırıcıda kullanılır. Kimyasal sentezlerde önemli bir başlangıç maddesidir ve benzen, ksilen, TNT gibi birçok kimyasalın üretiminde kullanılır. Yüksek oktan sayısı nedeniyle yakıt katkı maddesi olarak da değerlendirilir.

Kullanım Alanları

Toluenin çok çeşitli endüstriyel ve tüketici uygulamaları bulunmaktadır:

Teknik Özellikler

Güvenlik Bilgileri

Tehlike Sembolleri ve İfadeler

Alevlenebilir Göz ve cilt tahrişi Merkezi sinir sistemi etkisi

Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)

• Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya viton)
• Kimyasal gözlük veya yüz siperi
• Organik buhar filtresi ile donatılmış solunum koruması
• Kimyasala dayanıklı önlük veya iş elbisesi
• Uygun havalandırma veya lokal egzoz sistemi

Depolama Koşulları

• Serin, iyi havalandırılan, alev almaz bir yerde saklayın
• Ateş ve kıvılcım kaynaklarından uzak tutun
• Orijinal kapalı kaplarda, güneş ışığından korunarak saklayın
• Oksitleyici maddelerden ayrı depolayın
• Depolama sıcaklığı: 15-25°C arası

Yangınla Mücadele

• Uygun söndürücüler: Kuru kimyasal, CO₂, alkole dayanıklı köpük
• Su jeti kullanmayın - yangını yayabilir
• Eğitimli personel tarafından uygun solunum koruması ile müdahale edin
• Küçük yangınlarda kuru kimyasal veya CO₂ kullanın
• Büyük yangınlarda su spreyi ile soğutma yapılabilir

Taşıma ve Depolama

Taşıma

• Taşıma sırasında kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
• Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
• Taşıma araçlarında uygun havalandırma sağlayın
• Taşıma sırasında yemek, içmek veya sigara içmekten kaçının
• Taşıma kaplarında "Yüksek Derecede Yanıcı Sıvı" etiketi bulundurun

Depolama

• Paslanmaz çelik, polietilen veya cam kaplarda saklayın
• Plastik kaplar için polietilen veya teflon tercih edin
• Depolama alanında "Yanıcı Sıvı" işaretleri bulundurun
• Depolama tanklarında uygun nefes alma ventilleri kullanın
• Büyük miktarlarda depolarken patlamaya dayanıklı elektrik sistemleri kullanın
• Depolama alanlarında sigara içilmesini yasaklayın

Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler

• Tüm ateş kaynaklarını uzaklaştırın
• Uygun solunum koruması kullanın
• Kum, kimyasal sünger veya diğer emici malzemelerle döküntüyü emdirin
• Emilen malzemeyi uygun şekilde bertaraf edin
• Dökülen alanı bol su ve deterjanla yıkayın
• Büyük döküntüler için profesyonel temizlik hizmeti alın

Düzenleyici Bilgiler

GHS Sınıflandırması

• Alevlenebilir Sıvı Kategori 2
• Cilt Tahrişi Kategori 2
• Göz Tahrişi Kategori 2A
• Spesifik Hedef Organ Toksisitesi (Tek Maruz Kalma) Kategori 3
• Solunum Yolu Tahrişi

Önemli Düzenlemeler

• REACH: Kayıtlı
• CLP: Uyumlu
• OSHA: Tehlike iletişim standardına tabi
• NFPA 704: Sağlık 2, Yanıcılık 3, Reaktivite 0
• EPA: VOC olarak sınıflandırılmıştır

Uluslararası Mevzuat

• Avrupa Birliği: 2008/58/EC sayılı direktife tabi
• ABD: EPA VOC düzenlemelerine tabi
• Çin: IECSC listesinde mevcuttur
• Japonya: ISHL listesinde mevcuttur
• Küresel: Montreal Protokolü'ne tabi değildir

Çevresel Bilgiler

Çevresel Etki

Toluen atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla parçalanır (yarı ömür 1-3 gün). Su kaynaklarına karışması durumunda, sucul organizmalar için orta derecede toksiktir. Toprakta hızlı buharlaşma ve biyolojik bozunma gösterir. Ozon tabakasına zarar vermez.

Biyolojik Parçalanma

• Hava: Fotokimyasal reaksiyonlarla 1-3 günlük yarı ömür
• Su: Mikrobiyal aktivite ile 7-28 gün içinde parçalanır
• Toprak: Mikrobiyal aktivite ile hızlı parçalanma
• Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOD): 2.1-2.4 g O₂/g Toluen

Atık Yönetimi

• Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
• Küçük miktarlar lisanslı tesislerde buharlaştırılabilir
• Büyük miktarlar lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde yakılmalıdır
• Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
• Atık suya karışmasını önleyin

Sık Sorulan Sorular

Toluen nasıl üretilir?

Toluen başlıca petrol rafinasyonu sırasında reformat işlemiyle veya kömür katranının damıtılmasıyla elde edilir. Endüstriyel ölçekte katalitik reformasyon ve piroliz benzininden ekstraksiyon yöntemleri kullanılır. Yıllık küresel üretim 20 milyon tondan fazladır.

Toluen ile benzen arasındaki fark nedir?

Toluen (C7H8) benzen (C6H6) halkasına bir metil grubunun bağlanmasıyla oluşur. Benzen daha toksik ve kanserojendir. Toluen daha az toksik olup, benzenin birçok uygulamasında daha güvenli alternatif olarak kullanılabilir. Çözücü özellikleri benzerdir.

Toluen plastiklere zarar verir mi?

Toluen polistiren, PVC ve bazı diğer plastikleri çözebilir veya deforme edebilir. Polietilen ve polipropilen kısa süreli temaslara dayanıklıdır ancak uzun süreli temaslardan kaçınılmalıdır. PTFE (teflon) toluene karşı dirençlidir.

Toluenin raf ömrü nedir?

Uygun şekilde kapalı kaplarda saklandığında toluenin raf ömrü yaklaşık 2 yıldır. Oksidasyonu önlemek için sıkıca kapatılmalı ve hava ile teması en aza indirilmelidir. Uzun süreli depolamadan önce stabilite testi önerilir.

Toluen ciltle temas ettiğinde ne yapmalıyım?

Kontamine giysileri hemen çıkarın ve bol su ve sabunla yıkayın. Uzun süreli temas ciltte kuruluğa ve tahrişe neden olabilir. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz teması durumunda en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve göz doktoruna başvurun.