Stiren Monomer

Genel Bakış

Stiren monomer (C₈H₈, CAS No: 100-42-5), etilen ve benzenin katalitik dehidrojenasyonu ile üretilen, aromatik bir hidrokarbondur. Vinilbenzen olarak da bilinir. Renksiz, yağlı bir sıvı olup karakteristik tatlımsı bir kokuya sahiptir. Polimerizasyona yatkın olduğu için genellikle polimerizasyon inhibitörleri (TBC gibi) ile stabilize edilerek depolanır ve taşınır.

Stiren monomer, vinil grubu içeren yapısı nedeniyle çeşitli polimerizasyon reaksiyonlarına girebilir. Serbest radikal, anyonik, katyonik ve koordinasyon polimerizasyonu gibi farklı mekanizmalarla polimerleşebilir. Bu özelliği onu plastik ve kauçuk endüstrisinin temel yapı taşlarından biri yapar.

Kullanım Alanları

Stiren monomerin çok çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamaları bulunmaktadır:

Teknik Özellikler

Güvenlik Bilgileri

Tehlike Sembolleri ve İfadeler

Yanıcı Toksik Tahriş Edici

Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)

• Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
• Kimyasal gözlük veya yüz siperi
• Organik buhar filtreli solunum koruyucu
• Kimyasala dayanıklı önlük veya koruyucu giysi
• Kimyasala dayanıklı ayakkabı veya çizme

Depolama Koşulları

• Serin, iyi havalandırılan, kuru bir yerde saklayın
• Orijinal ambalajında, sıkıca kapalı olarak muhafaza edin
• Depolama sıcaklığı: 15-25°C arası
• Isı ve ışık kaynaklarından uzak tutun
• Oksidanlardan ve güçlü asit/bazlardan ayrı depolayın
• Paslanmaz çelik, cam veya polietilen kaplarda saklayın

Yangınla Mücadele

• Yanıcı bir sıvıdır (parlama noktası 31°C)
• Yanma ürünleri: Karbon monoksit, karbon dioksit ve diğer toksik gazlar
• Yangın söndürme için uygun yöntemler: Kuru kimyasal toz, CO₂, alkole dayanıklı köpük
• Su spreyi kullanarak soğutun ancak direkt su jeti kullanmayın
• Büyük yangınlarda alandan uzaklaşın ve profesyonel ekiplere bırakın

Taşıma ve Depolama

Taşıma

• Kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
• Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
• Oksidanlardan ve güçlü asit/bazlardan ayrı taşıyın
• Taşıma sırasında ısı kaynaklarından uzak tutun
• Paslanmaz çelik veya polietilen kaplarda taşıyın
• Dökülme durumunda absorban malzeme bulundurun

Depolama

• Kuru, serin ve iyi havalandırılan alanlarda saklayın
• Depolama alanında uygun işaretler bulundurun
• Doğrudan güneş ışığından koruyun
• Yerden yüksek raflarda saklayın
• Depolama sıcaklığı 30°C'nin üzerine çıkmamalıdır
• Polimerizasyonu önlemek için inhibitör içeriğini düzenli kontrol edin

Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler

• Maruz kalan personeli alandan uzaklaştırın
• Uygun kişisel koruyucu ekipman kullanın
• Havalandırmayı artırın
• Döküntüyü absorban malzemeyle (kum, kil, vb.) toplayın
• Atıkları yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
• Dökülen alanı deterjanlı su ile temizleyin

Düzenleyici Bilgiler

GHS Sınıflandırması

• Tehlike sınıfı: Yanıcı, Toksik, Tahriş Edici
• H226: Yanıcı sıvı ve buhar
• H315: Ciltte tahrişe neden olur
• H319: Ciddi göz tahrişine neden olur
• H332: Solunduğunda zararlı
• H361d: Üreme için olası risk
• H372: Uzun süreli veya tekrarlanan maruziyette organ hasarına neden olur

Önemli Düzenlemeler

• REACH: Kayıtlı
• CLP: Avrupa Birliği sınıflandırmasına uygun
• TSCA: ABD'de kullanım için kayıtlı
• DSL: Kanada'da kullanım için kayıtlı
• Kimyasalların Envanteri: Çin, Japonya, Kore ve diğer ülkelerde kayıtlı

Uygunluk Sertifikaları

• ISO 9001:2015 Kalite Yönetim Sistemi
• ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi
• ISO 45001:2018 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
• Responsible Care® sertifikası

Çevresel Bilgiler

Çevresel Etki

Stiren monomer, sucul ortamlarda orta düzeyde toksik etki gösterir. Mikroorganizmalar tarafından biyolojik olarak parçalanabilir ancak bu süreç yavaştır. Suya karışması durumunda sucul yaşam için zararlı olabilir. Atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla parçalanır ve ozon oluşumuna katkıda bulunabilir.

Biyolojik Parçalanma

• Su: 20 gün içinde %30-60 oranında biyolojik olarak parçalanır
• Toprak: Orta düzeyde biyolojik parçalanma
• Hava: Fotooksidasyon ile hızla parçalanır (yarı ömür 4-8 saat)
• Biyoakümülasyon potansiyeli: Orta (log Kow: 2.95)

Atık Yönetimi

• Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
• Küçük miktarlar lisanslı atık bertaraf firmalarına verilmelidir
• Yanmamış atıklar için kimyasal bertaraf yöntemleri uygulanmalıdır
• Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
• Kanalizasyona veya su kaynaklarına boşaltmayın

Sık Sorulan Sorular

Stiren monomer neden inhibitörlü olarak satılır?

Stiren monomer, vinil grubu içeren yapısı nedeniyle kendiliğinden polimerize olma eğilimindedir. Bu nedenle genellikle TBC (tert-Butylcatechol) gibi polimerizasyon inhibitörleri ile stabilize edilerek satılır. İnhibitör, depolama ve taşıma sırasında istenmeyen polimerizasyonu önler.

Stiren monomer nasıl polimerize olur?

Stiren monomer, serbest radikal mekanizması ile kolayca polimerize olabilir. Isı, ışık veya radikal başlatıcıların varlığında polimerizasyon reaksiyonu başlar. Polimerizasyon ekzotermik bir reaksiyondur ve kontrol edilmezse şiddetli olabilir.

Stiren monomerin sağlık üzerindeki etkileri nelerdir?

Stiren monomer buharının solunması baş ağrısı, baş dönmesi ve yorgunluğa neden olabilir. Uzun süreli maruziyet merkezi sinir sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Cilt ve gözlerle teması tahrişe neden olur. İşyeri ortamında maruziyet sınırlarına (TLV-TWA: 20 ppm) uyulmalıdır.

Stiren monomerin raf ömrü ne kadardır?

Uygun depolama koşullarında (serin, karanlık, inhibitörlü) stiren monomerin raf ömrü genellikle 3-6 aydır. Ancak sıcaklık artışı, ışık maruziyeti veya inhibitör tükenmesi durumunda polimerizasyon başlayabilir. Kullanım öncesi viskozite artışı kontrol edilmelidir.

Stiren monomer nasıl nötralize edilir?

Stiren monomer için spesifik bir nötralizasyon yöntemi yoktur. Dökülen stiren monomer absorban malzemelerle (kum, kil vb.) toplanmalı ve tehlikeli atık olarak bertaraf edilmelidir. Küçük miktarlar için kimyasal olarak inert absorbanlar kullanılabilir.