Yüksek saflıkta, cam üretimi, deterjan, tekstil, su arıtma ve kimyasal üretimde kullanılan inorganik bileşik
Sodyum Karbonat (CAS No: 497-19-8), halk arasında çamaşır sodası veya soda külü olarak bilinen, suda çözünebilen bir inorganik tuzdur. Endüstride en yaygın kullanılan kimyasallardan biridir ve birçok üretim sürecinde önemli bir rol oynar.
Sodyum karbonat, doğal olarak trona cevherinden elde edilebilir veya Solvay prosesi gibi endüstriyel yöntemlerle sentezlenebilir. Yüksek alkaliniteye sahiptir ve suda çözündüğünde bazik bir çözelti oluşturur. Cam, deterjan, kimya ve diğer birçok endüstride yaygın olarak kullanılır.
Sodyum Karbonat'ın çok çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamaları bulunmaktadır:
Cam endüstrisinde erime sıcaklığını düşürmek ve silika ile reaksiyona girerek cam oluşumunu sağlamak için kullanılır. Toplam cam üretiminin yaklaşık %50'sinde kullanılır.
Çamaşır deterjanlarında su yumuşatıcı ve kir çıkarıcı olarak kullanılır. Ayrıca bulaşık makinesi deterjanlarının temel bileşenlerindendir.
Sodyum bikarbonat, sodyum silikat, sodyum fosfat ve diğer birçok sodyum bileşiğinin üretiminde hammadde olarak kullanılır.
Suyun pH'ını yükseltmek ve sertliğini gidermek için kullanılır. Ayrıca atık su arıtma tesislerinde nötralizasyon ajanı olarak görev yapar.
Kumaş boyama ve işleme süreçlerinde pH düzenleyici ve temizleme ajanı olarak kullanılır. Ayrıca selüloz liflerinin işlenmesinde önemli rol oynar.
Kağıt üretimi, gıda katkı maddesi (E500), yangın söndürücüler, metalürji ve petrol rafinasyonu gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Formül | Na₂CO₃ | - | - |
| CAS Numarası | 497-19-8 | - | - |
| EC No | 207-838-8 | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 105.99 | g/mol | - |
| Görünüm | Beyaz toz veya granül | - | Görsel |
| Koku | Kokusuz | - | - |
| Yoğunluk (25°C) | 2.54 | g/cm³ | ASTM D4052 |
| Erime Noktası | 851 | °C | ASTM D1015 |
| Sudaki Çözünürlük (20°C) | 215 | g/L | ASTM E1148 |
| pH Değeri (1% sol.) | 11.5 | - | ASTM E70 |
| Saflık (Na₂CO₃) | ≥%99.2 | % | ASTM E359 |
| Nem İçeriği | ≤0.5 | % | ASTM D95 |
| Sodyum Klorür (NaCl) | ≤0.5 | % | ASTM E534 |
| Demir (Fe) | ≤10 | ppm | ASTM E394 |
| Ağır Metal (Pb olarak) | ≤5 | ppm | USP |
Tahriş Edici Sağlık Tehlikesi
Sodyum karbonat sucul ortamlarda yüksek konsantrasyonlarda pH'ı yükselterek zararlı olabilir. Ancak doğada kolayca parçalanır ve biyolojik olarak bozunabilir. Toprakta ve suda hareketliliği yüksektir.
Sodyum karbonat (Na₂CO₃) daha güçlü bir bazdır ve pH'ı daha fazla yükseltir. Sodyum bikarbonat (NaHCO₃) ise daha hafif bir etkiye sahiptir ve gıdalarda daha yaygın kullanılır. Her ikisi de su sertliğini gidermede etkilidir ancak sodyum karbonat daha güçlüdür.
Evet, sodyum karbonat (E500) gıda sınıfı olduğunda ve önerilen dozlarda kullanıldığında güvenli kabul edilir. Ekmek, kek ve diğer unlu mamüllerde kabartıcı olarak, ayrıca bazı içeceklerde asit düzenleyici olarak kullanılır.
Çamaşır yıkama (su yumuşatıcı), yüzey temizleyici (yağ ve kir çıkarıcı), tıkanıklık açıcı ve koku giderici olarak kullanılabilir. Ancak asitlerle karıştırılmamalı ve ciltle uzun süreli temasından kaçınılmalıdır.
Kirlenen giysileri hemen çıkarın ve cildi bol su ve sabunla en az 15 dakika yıkayın. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz temasında ise gözleri en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve acilen tıbbi yardım alın.
Uygun şekilde saklandığında (serin, kuru ve kapalı bir yerde) sodyum karbonatın raf ömrü yaklaşık 2 yıldır. Nem çekici özelliği nedeniyle zamanla topaklanabilir ancak bu kimyasal etkinliğini önemli ölçüde etkilemez.