Yaygın olarak çamaşır suyu olarak bilinen, dezenfeksiyon ve ağartma işlemlerinde kullanılan güçlü bir kimyasal
Sodyum hipoklorit (NaClO, CAS No: 7681-52-9), klorun sodyum hidroksit çözeltisi içinde çözülmesiyle elde edilen yeşilimsi-sarı renkli bir sıvıdır. Genellikle çamaşır suyu olarak bilinir ve güçlü oksitleyici ve dezenfektan özellikleri nedeniyle yaygın olarak kullanılır. Sulu çözeltisi bazik özellik gösterir ve zamanla bozunarak oksijen ve sodyum klorüre dönüşür.
Sodyum hipoklorit, mikroorganizmaların hücre duvarlarını parçalayarak ve enzim sistemlerini bozarak etki gösterir. Bu nedenle bakteriler, virüsler, mantarlar ve diğer patojenlere karşı oldukça etkilidir. Konsantrasyonuna bağlı olarak evsel temizlikten endüstriyel dezenfeksiyona kadar çeşitli uygulamalarda kullanılır.
Sodyum hipoklorit'in çok çeşitli endüstriyel, evsel ve ticari uygulamaları bulunmaktadır:
İçme suyu, havuz suyu ve atık su arıtma tesislerinde patojen mikroorganizmaların yok edilmesinde kullanılır. Şehir şebeke sularının dezenfeksiyonunda yaygın olarak tercih edilir.
Çamaşır suyu olarak banyo, tuvalet, mutfak yüzeylerinin temizliği ve dezenfeksiyonunda kullanılır. Kumaş ağartma ve leke çıkarma özelliği de bulunur.
Hastane, klinik ve laboratuvarlarda yüzey dezenfeksiyonu, tıbbi alet sterilizasyonu ve enfekte atıkların bertarafında kullanılır.
Gıda işleme ekipmanlarının, depoların ve üretim alanlarının dezenfeksiyonunda kullanılır. Meyve ve sebzelerin yıkanmasında da kontrollü olarak kullanılabilir.
Kumaş ağartma işlemlerinde, pamuk ve keten gibi doğal liflerin beyazlatılmasında kullanılır.
Petrokimya, kağıt ve diğer endüstrilerde ekipman ve tank temizliğinde kullanılır. Biyofilm oluşumunu engellemede etkilidir.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Adı | Sodyum Hipoklorit | - | - |
| Diğer Adlar | Çamaşır Suyu, Hipokloröz Asit Sodyum Tuzu | - | - |
| CAS Numarası | 7681-52-9 | - | - |
| EC No | 231-668-3 | - | - |
| Formül | NaClO | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 74.44 | g/mol | - |
| Görünüm | Yeşilimsi-sarı sıvı | - | Görsel |
| Koku | Keskin, klor benzeri | - | - |
| Aktif Klor İçeriği | 10-15 | % | ISO 7393-2 |
| Yoğunluk (20°C) | 1.20-1.25 | g/cm³ | ISO 758 |
| pH Değeri | 11-13 | - | ISO 1842 |
| Kaynama Noktası | 101 (dekompoze) | °C | - |
| Donma Noktası | -20 | °C | - |
| Çözünürlük (Su) | Tamamen karışabilir | - | - |
| Stabilite | Isı ve ışıkta bozunur | - | - |
| Alkalinite (NaOH olarak) | 0.5-1.5 | % | ISO 2871 |
| Demir İçeriği | ≤10 | ppm | ISO 6332 |
| Ağır Metal İçeriği | ≤5 | ppm | ISO 8288 |
Aşındırıcı Oksitleyici Tahriş Edici
Sodyum hipoklorit, sucul ortamlarda yüksek toksisite gösterebilir. Yüksek konsantrasyonlarda sucul organizmalar için zararlıdır. Doğada hızla parçalanır ve kalıcı değildir. Ancak klorlu organik bileşikler oluşturma potansiyeli nedeniyle kontrollü kullanım önemlidir. Atık sulara karışmadan önce nötralize edilmesi önerilir.
Sodyum hipoklorit, ısı, ışık ve metallerin varlığında bozunarak oksijen ve sodyum klorüre dönüşür. Bu nedenle serin, karanlık ve uygun malzemelerden yapılmış kaplarda saklanmalıdır. Aktif klor içeriği zamanla azalır, bu yüzden eski stokların etkinliği test edilmelidir.
Evet, evsel çamaşır suları genellikle %3-6 aktif klor içeren seyreltik sodyum hipoklorit çözeltileridir. Endüstriyel uygulamalarda ise daha yüksek konsantrasyonlar (%10-15 aktif klor) kullanılır.
Hayır, sodyum hipoklorit asitlerle kesinlikle karıştırılmamalıdır. Bu karışım toksik klor gazı açığa çıkarır ki bu gaz I. Dünya Savaşı'nda kimyasal silah olarak kullanılmıştır. Temizlik ürünleri karıştırılırken bu risk unutulmamalıdır.
Uygun depolama koşullarında (serin, karanlık, plastik kaplarda) sodyum hipokloritin raf ömrü genellikle 3-6 aydır. Ancak yüksek sıcaklıklarda veya uygun olmayan kaplarda bu süre çok daha kısa olabilir. Aktif klor içeriği düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Sodyum hipoklorit, sodyum tiyosülfat veya sodyum sülfit gibi indirgeyici ajanlarla nötralize edilebilir. Evsel uygulamalarda ise bol su ile seyreltmek yeterli olabilir. Nötralizasyon işlemi sırasında ısı açığa çıkabileceği için dikkatli olunmalıdır.