Yüksek saflıkta, endüstriyel kullanımlar için güçlü inorganik asit, gübre üretimi, metal işleme ve patlayıcı hammaddesi
Nitrik Asit (CAS No: 7697-37-2), kezzap olarak da bilinen, renksizden sarıya kadar değişen renkte, keskin kokulu, güçlü bir inorganik asittir. Sanayide en çok kullanılan asitlerden biridir ve birçok endüstriyel prosesin temel hammaddesidir.
Nitrik asit, güçlü bir oksitleyici ve asittir. Konsantre nitrik asit çoğu metali çözebilir ve organik materyallerle şiddetli reaksiyona girer. Endüstride genellikle %52-68 arası konsantrasyonlarda kullanılır. Saf nitrik asit ışıkta bozunarak sarımsı bir renk alır.
Nitrik Asit'in çok çeşitli endüstriyel uygulamaları bulunmaktadır:
Amonyum nitrat gibi azotlu gübrelerin üretiminde temel hammadde olarak kullanılır.
TNT, nitroglycerin ve diğer nitro bileşiklerinin üretiminde kullanılır.
Metalleri temizleme, dağlama ve pas giderme işlemlerinde kullanılır.
Organik nitro bileşikleri, boyar maddeler ve farmasötiklerin üretiminde.
Yarı iletken üretiminde ve baskı devre temizlemede kullanılır.
Bazı roket yakıtlarında oksitleyici olarak kullanılır.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Formül | HNO₃ | - | - |
| CAS Numarası | 7697-37-2 | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 63.01 | g/mol | - |
| Görünüm | Renksiz-sarı sıvı | - | Görsel |
| Koku | Keskin, boğucu | - | Olfaktometri |
| Yoğunluk (20°C, %68) | 1.413 | g/cm³ | ASTM D4052 |
| Kaynama Noktası (%68) | 120.5 | °C | ASTM D1078 |
| Erime Noktası | -42 | °C | ASTM D1015 |
| Parlama Noktası | Yanıcı değil | - | - |
| Buhar Basıncı (20°C) | 48 | mmHg | ASTM D2879 |
| Viskozite (20°C) | 0.88 | cP | ASTM D445 |
| pH Değeri (1% sol.) | 1.0 | - | ASTM E70 |
| Saflık | %52-68 arası konsantrasyonlar | % | ASTM E611 |
| Azot Oksit İçeriği | ≤0.5 | % | ASTM D3864 |
| Klorür İçeriği | ≤0.5 | ppm | ASTM E412 |
| Sülfat İçeriği | ≤5 | ppm | ASTM D516 |
Aşındırıcı Oksitleyici Toksik Sağlık Tehlikesi
Nitrik Asit sucul ortamlarda yüksek derecede toksik etki gösterir ve asidifikasyona neden olabilir. Yüksek konsantrasyonlarda sucul yaşam için öldürücüdür. Toprakta yüksek mobilite gösterir ve yeraltı sularına karışabilir. Atmosferde nitrojen oksitlere dönüşebilir.
Nitrik asit endüstriyel olarak genellikle Ostwald prosesi ile üretilir. Bu proses amonyağın platin-rodyum katalizör üzerinde yüksek sıcaklıkta oksidasyonu ile başlar, oluşan nitrojen monoksit daha sonra oksijen ve su ile reaksiyona sokularak nitrik aside dönüştürülür.
Nitrik asit (HNO₃) güçlü bir oksitleyici asittir ve organik materyallerle şiddetli reaksiyona girer. Sülfürik asit (H₂SO₄) ise daha güçlü bir dehidratasyon ajanıdır ve daha yüksek kaynama noktasına sahiptir. Nitrik asit organik bileşikleri oksitlerken, sülfürik asit genellikle su çekici olarak davranır.
Nitrik asit metalleri temizleme, pas giderme ve dağlama işlemlerinde kullanılır. Özellikle paslanmaz çelik ve diğer metallerin yüzey işlemlerinde etkilidir. Ayrıca metal nitrat tuzlarının üretiminde kullanılır.
Endüstride en yaygın kullanılan nitrik asit konsantrasyonları %52-68 arasındadır. Seyreltik nitrik asit (%5-30) daha az aşındırıcıdır. Konsantre nitrik asit (%68 üzeri) ise çok güçlü bir oksitleyicidir ve özel depolama gerektirir.
Kirlenen giysileri hemen çıkarın ve cildi bol su ve sabunla en az 15 dakika yıkayın. Yanık veya tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz temasında ise gözleri en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve acilen tıbbi yardım alın.