Genel Bakış
N-Butanol (CAS No: 71-36-3), normal butil alkol olarak da bilinen, renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Karakteristik, güçlü bir alkol kokusuna sahip olan bu organik bileşik, primer alkollerin önemli bir üyesidir. Endüstride yaygın olarak kullanılan çok yönlü bir çözücü ve kimyasal ara maddedir.
N-Butanol, suda sınırlı çözünürlüğe sahiptir ancak çoğu organik çözücü ile her oranda karışabilir. Orta derecede buharlaşma hızı ve iyi çözücü özellikleri nedeniyle özellikle boya, kaplama, reçine ve plastikleştirici endüstrilerinde tercih edilir. Ayrıca çeşitli esterlerin üretiminde önemli bir hammaddedir.
Kullanım Alanları
N-Butanol'un çok çeşitli endüstriyel ve tüketici uygulamaları bulunmaktadır:
Boya ve Kaplama
Nitroselüloz boyalar, akrilik reçineler ve epoksi kaplamalar için çözücü ve akış düzenleyici.
Plastikleştiriciler
Dibütil ftalat ve diğer ftalat esterlerinin üretiminde hammadde olarak kullanım.
Reçineler
Amino ve alkid reçinelerinin üretiminde çözücü ve reaksiyon ortamı sağlayıcı.
Mürekkepler
Baskı mürekkeplerinde çözücü ve viskozite düzenleyici olarak kullanım.
Kimyasal Ara Ürün
Bütil akrilat, bütil glikol eterler ve diğer bütil esterlerin sentezinde kullanım.
Yakıt Katkısı
Biyoyakıt karışımlarında ve dizel yakıt katkı maddesi olarak kullanım.
Teknik Özellikler
| Özellik |
Değer |
Birim |
Test Metodu |
| Kimyasal Formül |
C₄H₁₀O |
- |
- |
| CAS Numarası |
71-36-3 |
- |
- |
| Moleküler Ağırlık |
74.12 |
g/mol |
- |
| Görünüm |
Renksiz sıvı |
- |
Görsel |
| Koku |
Keskin, alkolik |
- |
Olfaktometri |
| Yoğunluk (20°C) |
0.809-0.811 |
g/cm³ |
ASTM D4052 |
| Kaynama Noktası |
117.7 |
°C |
ASTM D1078 |
| Erime Noktası |
-89.8 |
°C |
ASTM D1015 |
| Parlama Noktası |
35 |
°C |
ASTM D93 |
| Alevlenme Sıcaklığı |
340 |
°C |
ASTM E659 |
| Buhar Basıncı (20°C) |
0.7 |
kPa |
ASTM D2879 |
| Viskozite (20°C) |
2.95 |
cP |
ASTM D445 |
| Sudaki Çözünürlük (20°C) |
7.7 |
g/100ml |
ASTM D1720 |
| pH Değeri |
7 |
- |
ASTM E70 |
| Saflık (GC) |
≥99.0 |
% |
ASTM D3545 |
| Su İçeriği |
≤0.1 |
% |
ASTM E203 |
Güvenlik Bilgileri
Tehlike Sembolleri ve İfadeler
Alevlenebilir
Göz ve cilt tahrişi
Merkezi sinir sistemi etkisi
Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)
- Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
- Kimyasal gözlük veya yüz siperi
- Organik buhar filtresi ile donatılmış solunum koruması (yüksek buhar konsantrasyonlarında)
- Kimyasala dayanıklı önlük veya iş elbisesi
- Uygun havalandırma veya lokal egzoz sistemi
Depolama Koşulları
- Serin, iyi havalandırılan, alev almaz bir yerde saklayın
- Ateş ve kıvılcım kaynaklarından uzak tutun
- Orijinal kapalı kaplarda, güneş ışığından korunarak saklayın
- Oksitleyici maddelerden ayrı depolayın
- Depolama sıcaklığı: 15-30°C arası
Yangınla Mücadele
- Uygun söndürücüler: Kuru kimyasal, CO₂, alkole dayanıklı köpük
- Su spreyi kullanarak soğutma yapılabilir
- Eğitimli personel tarafından uygun solunum koruması ile müdahale edin
- Küçük yangınlarda kuru kimyasal veya CO₂ kullanın
- Büyük yangınlarda su spreyi veya alkole dayanıklı köpük kullanın
Taşıma ve Depolama
Taşıma
- Taşıma sırasında kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
- Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
- Taşıma araçlarında uygun havalandırma sağlayın
- Taşıma sırasında yemek, içmek veya sigara içmekten kaçının
- Taşıma kaplarında "Yanıcı Sıvı" etiketi bulundurun
Depolama
- Paslanmaz çelik, polietilen veya cam kaplarda saklayın
- Depolama alanında "Yanıcı Sıvı" işaretleri bulundurun
- Depolama tanklarında uygun nefes alma ventilleri kullanın
- Büyük miktarlarda depolarken patlamaya dayanıklı elektrik sistemleri kullanın
- Depolama alanlarında sigara içilmesini yasaklayın
- Asitler ve oksitleyicilerden ayrı depolayın
Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler
- Tüm ateş kaynaklarını uzaklaştırın
- Uygun solunum koruması kullanın
- Kum, kimyasal sünger veya diğer emici malzemelerle döküntüyü emdirin
- Emilen malzemeyi uygun şekilde bertaraf edin
- Dökülen alanı bol su ve deterjanla yıkayın
- Büyük döküntüler için profesyonel temizlik hizmeti alın
Düzenleyici Bilgiler
GHS Sınıflandırması
- Alevlenebilir Sıvı Kategori 3
- Cilt Tahrişi Kategori 2
- Göz Tahrişi Kategori 2A
- Spesifik Hedef Organ Toksisitesi (Tek Maruz Kalma) Kategori 3
Önemli Düzenlemeler
- REACH: Kayıtlı
- CLP: Uyumlu
- OSHA: Tehlike iletişim standardına tabi
- NFPA 704: Sağlık 1, Yanıcılık 2, Reaktivite 0
- EPA: VOC olarak sınıflandırılmıştır
Uluslararası Mevzuat
- Avrupa Birliği: 2008/58/EC sayılı direktife tabi
- ABD: EPA VOC düzenlemelerine tabi
- Çin: IECSC listesinde mevcuttur
- Japonya: ISHL listesinde mevcuttur
- Küresel: Montreal Protokolü'ne tabi değildir
Çevresel Bilgiler
Çevresel Etki
N-Butanol atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla orta hızda parçalanır (yarı ömür 2-5 gün). Su kaynaklarına karışması durumunda, sucul organizmalar için orta derecede toksiktir. Biyolojik olarak bozunabilir özelliktedir ve çevrede uzun süre kalıcı değildir.
Biyolojik Parçalanma
- Hava: Fotokimyasal reaksiyonlarla 2-5 günlük yarı ömür
- Su: Mikrobiyal aktivite ile 7-28 gün içinde parçalanır
- Toprak: Mikrobiyal aktivite ile orta hızda parçalanma
- Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOD): 1.5-1.8 g O₂/g N-Butanol
Atık Yönetimi
- Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
- Küçük miktarlar lisanslı tesislerde biyolojik arıtma ile bertaraf edilebilir
- Büyük miktarlar lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde yakılmalıdır
- Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
- Atık suya karışmasını önleyin
Sık Sorulan Sorular
N-Butanol nasıl üretilir?
N-Butanol başlıca propilenin okso sentezi (hidroformilasyon) ile üretilir. Ayrıca fermantasyon yoluyla da üretilebilir. Endüstriyel ölçekte sürekli distilasyon prosesleri kullanılır ve yıllık küresel üretim 3 milyon tondan fazladır.
N-Butanol ile izobütanol arasındaki fark nedir?
N-Butanol (1-butanol) lineer bir alkol iken, izobütanol dallanmış bir yapıya sahiptir. N-Butanol daha yüksek kaynama noktasına ve daha düşük buhar basıncına sahiptir. Çözücü özellikleri benzer olsa da, bazı uygulamalarda farklı performans gösterirler.
N-Butanol plastiklere zarar verir mi?
N-Butanol çoğu plastik için orta derecede agresif bir çözücüdür. Polietilen ve polipropilen kısa süreli temaslara dayanıklıdır ancak uzun süreli temaslardan kaçınılmalıdır. PVC ve polistiren gibi plastiklerde şişme veya çözme etkisi gösterebilir.
N-Butanolun raf ömrü nedir?
Uygun şekilde kapalı kaplarda saklandığında N-Butanol'un raf ömrü yaklaşık 2 yıldır. Su emilimini önlemek için sıkıca kapatılmalı ve nemden korunmalıdır. Uzun süreli depolamadan önce stabilite testi önerilir.
N-Butanol ciltle temas ettiğinde ne yapmalıyım?
Kontamine giysileri hemen çıkarın ve bol su ve sabunla yıkayın. Uzun süreli temas ciltte kuruluğa ve tahrişe neden olabilir. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz teması durumunda en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve göz doktoruna başvurun.