Güçlü oksitleyici ve dezenfektan özellikleri ile çok çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılan kimyasal
Hidrojen peroksit (H₂O₂, CAS No: 7722-84-1), suda tamamen çözünebilen berrak, renksiz bir sıvıdır. Yüksek derecede reaktif bir oksijen bileşiği olup, güçlü bir oksitleyici ve dezenfektandır. Endüstriyel olarak antrakinon prosesi ile üretilir ve genellikle stabilizatörler eklenerek depolanır.
Hidrojen peroksit, su ve oksijene ayrışarak çevre dostu bir alternatif sunar. Konsantrasyonuna bağlı olarak (%3-90 aralığında) farklı uygulamalarda kullanılır. Yüksek konsantrasyonlarda aşındırıcı ve tehlikeli olabilirken, düşük konsantrasyonlarda evsel ve tıbbi dezenfektan olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Hidrojen peroksit'in çok çeşitli endüstriyel, tıbbi ve evsel uygulamaları bulunmaktadır:
Hastanelerde, laboratuvarlarda ve gıda işleme tesislerinde yüzey ve ekipman sterilizasyonunda kullanılır. COVID-19 pandemisinde yaygın olarak kullanılmıştır.
Kağıt hamurunun ağartılmasında klor bazlı ağartıcılara çevre dostu alternatif olarak kullanılır. Özellikle geri dönüştürülmüş kağıt üretiminde tercih edilir.
Kumaş ağartmada ve tekstil boyalarının çıkarılmasında kullanılır. Pamuk ve diğer doğal liflerin beyazlatılmasında etkilidir.
Su arıtma tesislerinde dezenfektan ve oksitleyici olarak kullanılır. Atık sulardaki organik kirleticilerin parçalanmasını sağlar.
Yarı iletken üretiminde yüzey temizleme ve mikroçip üretiminde kullanılır. PCB temizleme işlemlerinde etkilidir.
Saç ağartma ürünlerinde, diş beyazlatma jellerinde ve kontakt lens solüsyonlarında kullanılır.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Adı | Hidrojen Peroksit | - | - |
| Diğer Adlar | Perhidrol, Dihidrojen dioksit | - | - |
| CAS Numarası | 7722-84-1 | - | - |
| EC No | 231-765-0 | - | - |
| Formül | H₂O₂ | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 34.01 | g/mol | - |
| Görünüm | Renksiz, şeffaf sıvı | - | Görsel |
| Koku | Keskin, karakteristik | - | - |
| Konsantrasyon | %30, %35, %50, %70 | % | Potasyum permanganat titrasyonu |
| Yoğunluk (20°C) | 1.11 (30% solüsyon) | g/cm³ | ISO 758 |
| Viskozite (20°C) | 1.25 | mPa·s | ISO 3104 |
| Kaynama Noktası | 108 (30% solüsyon) | °C | ISO 918 |
| Donma Noktası | -33 (30% solüsyon) | °C | ISO 6321 |
| pH Değeri | 2-4 | - | ISO 1842 |
| Stabilite | Isı ve ışıkta ayrışır | - | - |
| Ayrışma Ürünleri | Su ve oksijen | - | - |
| Stabilizatör İçeriği | Fosforik asit, nitrik asit | ppm | ICP-OES |
Oksitleyici Aşındırıcı Zararlı
Hidrojen peroksit, su ve oksijene ayrışarak çevre için en zararsız oksitleyicilerden biridir. Suya karıştığında hızla ayrışır ve kalıcı toksik etki bırakmaz. Ancak yüksek konsantrasyonlarda sucul organizmalar için zararlı olabilir. Toprakta ve suda hızla parçalanır ve biyoakümülasyon potansiyeli yoktur.
Hidrojen peroksit, zamanla ve özellikle ısı ve ışık etkisiyle su ve oksijene ayrışma eğilimindedir. Stabilizatörler (genellikle fosforik asit veya nitrik asit) bu ayrışmayı yavaşlatarak raf ömrünü uzatır. Stabilizatörler ürünün etkinliğini etkilemez ancak depolama süresini artırır.
Hidrojen peroksit, katalizör varlığında (metaller, enzimler, ısı veya ışık) hızla su ve oksijene ayrışır. Bu ekzotermik bir reaksiyondur ve kontrolsüz ayrışma tehlikeli olabilir. Ayrışma hızı sıcaklıkla artar (her 10°C'lik artışta hız yaklaşık 2.2 kat artar).
Hayır, kesinlikle karıştırılmamalıdır. Hidrojen peroksit ve sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) karıştırıldığında toksik klor gazı açığa çıkar. Bu ölümcül olabilen tehlikeli bir reaksiyondur. Temizlik amaçlı kullanımlarda farklı zamanlarda uygulama yapılmalıdır.
Uygun depolama koşullarında (serin, karanlık, stabilizatörlü) hidrojen peroksitin raf ömrü genellikle 6-12 aydır. Ancak yüksek sıcaklıklarda veya uygun olmayan kaplarda ayrışma hızlanır. Kullanım öncesi aktif oksijen içeriği kontrol edilmelidir.
Hidrojen peroksit daima asite (yoğun sıvıya) su eklenerek seyreltilmelidir. Soğuk su kullanılmalı ve karıştırma sırasında ısı açığa çıkacağı için dikkatli olunmalıdır. Seyreltme işlemi cam veya plastik kaplarda yapılmalı, metal kaplar kullanılmamalıdır.