Higroskopik özellikleriyle nem tutucu, çözücü ve antifriz olarak yaygın kullanılan organik bileşik
Dietilen Glikol (DEG, CAS No: 111-46-6), renksiz, kokusuz, hafif tatlımsı bir sıvıdır. Etilen glikolün dimeridir ve iki hidroksietil grubu içerir. Su, alkol, aseton ve eter ile her oranda karışabilir. Higroskopik özellikleri nedeniyle nem tutucu olarak yaygın kullanılır.
DEG, düşük toksisiteli bir glikol türevidir ve endüstride çok çeşitli uygulamalara sahiptir. Özellikle tekstil, kozmetik, farmasötik ve kimyasal endüstrilerde çözücü, nem tutucu ve ara madde olarak kullanılır. Ayrıca antifriz ve hidrolik sıvı formülasyonlarında da yer alır.
Dietilen Glikol'un geniş bir endüstriyel ve ticari uygulama yelpazesi bulunmaktadır:
Liflerin nem tutma özelliğini artırmak ve statik elektriği azaltmak için kullanılır. Özellikle sentetik liflerde yumuşatıcı olarak tercih edilir.
Nemlendirici kremler, losyonlar ve saç bakım ürünlerinde nem tutucu ve çözücü olarak kullanılır. Ürünlerin raf ömrünü uzatır.
Şurup ve eliksirlerde çözücü, ilaç formülasyonlarında nem tutucu olarak kullanılır. Bazı topikal ilaçlarda taşıyıcı sıvı görevi görür.
Düşük toksisiteli antifriz formülasyonlarında etilen glikole alternatif olarak kullanılır. Isı transfer sıvılarında yer alır.
Selüloz bazlı yapıştırıcıların plastikleştiricisi olarak kullanılır. Kuruma süresini uzatarak daha esnek bir bağ oluşturur.
Mürekkep formülasyonlarında çözücü ve viskozite düzenleyici olarak kullanılır. Kuruma hızını kontrol eder.
Kağıt yapıştırıcılarında nem tutucu olarak kullanılır. Kağıdın nem dengesini koruyarak şekil bozukluklarını önler.
Tütün ürünlerinde nem tutucu olarak kullanılır. Ürünlerin kurumasını önler ve duman kalitesini artırır.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Formül | C₄H₁₀O₃ | - | - |
| CAS Numarası | 111-46-6 | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 106.12 | g/mol | - |
| Görünüm | Renksiz, şeffaf sıvı | - | Görsel |
| Koku | Hafif tatlımsı, kokusuz | - | Olfaktometri |
| Yoğunluk (20°C) | 1.118-1.120 | g/cm³ | ASTM D4052 |
| Kaynama Noktası | 245 | °C | ASTM D1078 |
| Erime Noktası | -10 | °C | ASTM D1015 |
| Parlama Noktası | 124 | °C | ASTM D93 |
| Alevlenme Sıcaklığı | 290 | °C | ASTM E659 |
| Buhar Basıncı (20°C) | 0.001 | kPa | ASTM D2879 |
| Viskozite (20°C) | 35 | cP | ASTM D445 |
| Sudaki Çözünürlük | Tamamen karışabilir | - | ASTM D1720 |
| pH Değeri | 6-8 | - | ASTM E70 |
| Saflık (GC) | ≥99.0 | % | ASTM D3545 |
| Su İçeriği | ≤0.1 | % | ASTM E203 |
| Asitlik (asetik asit olarak) | ≤0.005 | % | ASTM D1613 |
| Dietilen Glikol İçeriği | ≥99.0 | % | ASTM E202 |
Sağlık için zararlı
Dietilen Glikol sucul ortamlarda orta derecede toksiktir ancak biyolojik olarak bozunabilir özelliktedir. Atmosferde hızlı fotokimyasal bozunmaya uğrar. Toprakta mikrobiyal aktivite ile parçalanır ve biyoakümülasyon potansiyeli düşüktür.
Dietilen Glikol, etilen oksidin su ile reaksiyonu sonucu üretilir. Bu süreçte önce etilen glikol oluşur, ardından ikinci bir etilen oksit molekülü eklenerek DEG elde edilir. Endüstriyel ölçekte sürekli distilasyon prosesleri kullanılır ve yıllık küresel üretim 500,000 tonun üzerindedir.
Etilen glikol (EG) daha küçük bir moleküldür ve daha yüksek toksisiteye sahiptir. DEG ise daha düşük toksisiteli olup daha yüksek kaynama noktasına (245°C vs 197°C) ve daha düşük buhar basıncına sahiptir. DEG ayrıca daha yüksek viskoziteye ve daha güçlü higroskopik özelliklere sahiptir.
Hayır, Dietilen Glikol gıda ürünlerinde kullanım için onaylı değildir. Gıda endüstrisinde propilen glikol gibi daha güvenli alternatifler tercih edilmelidir. DEG yalnızca endüstriyel uygulamalarda kullanılmalıdır.
Uygun şekilde kapalı kaplarda saklandığında Dietilen Glikol'un raf ömrü yaklaşık 2 yıldır. Nem emilimini önlemek için sıkıca kapatılmalı ve kuru ortamda saklanmalıdır. Uzun süreli depolamadan önce stabilite testi önerilir.
Kontamine giysileri hemen çıkarın ve bol su ve sabunla yıkayın. Uzun süreli temas ciltte kuruluğa neden olabilir. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz teması durumunda en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve göz doktoruna başvurun. Yutulması durumunda kusturmayın, hemen tıbbi yardım alın.
Evet, Dietilen Glikol su, alkoller, ketonlar ve glikol eterler ile her oranda karışabilir. Hidrokarbonlar ve yağlarla karışmaz. Özellikle su ve etanol ile iyi uyumludur. Ancak güçlü oksitleyiciler ve asitlerle reaksiyona girebilir.