Gıda koruyucu, antioksidan ve endüstriyel uygulamalarda kullanılan çok yönlü kimyasal bileşik
Sodyum Metabisülfit (Na₂S₂O₅, CAS No: 7681-57-4), beyaz veya hafif sarımsı toz halinde bulunan bir inorganik bileşiktir. Gıda endüstrisinde koruyucu ve antioksidan (E223), su arıtma sistemlerinde dezenfektan ve tekstil endüstrisinde ağartıcı olarak yaygın kullanım alanı bulur.
Sodyum metabisülfit, suda çözündüğünde sodyum bisülfite (NaHSO₃) dönüşür ve kükürt dioksit (SO₂) salınımı yapar. Bu özelliği sayesinde mikrobiyal büyümeyi inhibe eder ve oksidasyonu önler. Gıda uygulamalarında renk koruyucu ve enzimatik kararmanın önlenmesinde etkilidir.
Sodyum Metabisülfit'in çok çeşitli endüstriyel, gıda ve ticari uygulamaları bulunmaktadır:
Kurutulmuş meyvelerde, şarapta, meyve sularında ve işlenmiş sebzelerde koruyucu ve antioksidan olarak kullanılır. Enzimatik kararmayı önler ve raf ömrünü uzatır. Gıdalarda maksimum 0.1-0.5% konsantrasyonlarda kullanılır.
Atık su arıtma tesislerinde klor nötralize edici olarak kullanılır. Ağır metal gideriminde ve suyun dezenfeksiyonunda etkilidir. Ayrıca içme suyu sistemlerinde kloramin oluşumunu önlemek için kullanılır.
Kumaş ağartmada ve boyama işlemlerinde indirgeyici ajan olarak kullanılır. Özellikle vat boyalarında ve tekstil baskı işlemlerinde yaygın olarak tercih edilir.
Kağıt hamurunun ağartılmasında kullanılır. Lignin çıkarımını kolaylaştırır ve kağıdın beyazlık derecesini artırır. Atık kağıt geri dönüşüm süreçlerinde de kullanılır.
Fotoğraf geliştirme banyolarında ve film işleme süreçlerinde kullanılır. Görüntü sabitleyici olarak görev yapar ve kullanılmış banyolardaki gümüşün geri kazanımını sağlar.
Petrol rafinelerinde ve doğal gaz işleme tesislerinde oksijen giderici olarak kullanılır. Boru hatlarında ve depolama tanklarında korozyonu önlemeye yardımcı olur.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Adı | Sodyum Metabisülfit | - | - |
| CAS Numarası | 7681-57-4 | - | - |
| EC No | 231-673-0 | - | - |
| Formül | Na₂S₂O₅ | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 190.11 | g/mol | - |
| Görünüm | Beyaz veya hafif sarımsı kristal toz | - | Görsel |
| Koku | Hafif kükürt dioksit kokusu | - | - |
| Safiyet | ≥97.0 | % | ISO 3422 |
| SO₂ İçeriği | ≥65.0 | % | ISO 3332 |
| pH Değeri (1% sol.) | 3.5-5.0 | - | ISO 1842 |
| Çözünürlük (Su, 20°C) | 54.0 | g/100 mL | ISO 918 |
| Yoğunluk | 1.48 | g/cm³ | ISO 787 |
| Erime Noktası | 150 (bozunur) | °C | ISO 6321 |
| Kurşun (Pb) İçeriği | ≤2 | mg/kg | ISO 172 |
| Arsenik (As) İçeriği | ≤1 | mg/kg | ISO 2590 |
| Demir (Fe) İçeriği | ≤5 | mg/kg | ISO 6685 |
Toksik Aşındırıcı Çevre Tehlikesi
Sodyum metabisülfit, sucul ortamlarda yüksek konsantrasyonlarda toksik etki gösterebilir. Sudaki oksijeni tüketerek sucul yaşamı tehdit edebilir. Toprakta hızla parçalanır ve kalıcı birikim yapmaz. Ancak asidik koşullar oluşturabileceği için doğrudan su kaynaklarına karışması önlenmelidir.
Sodyum metabisülfit (E223), gıdalarda koruyucu, antioksidan ve renk sabitleyici olarak kullanılır. Mikrobiyal büyümeyi inhibe eder, enzimatik kararmayı önler ve raf ömrünü uzatır. Özellikle kurutulmuş meyvelerde, şarapta ve işlenmiş sebzelerde yaygın olarak kullanılır. Gıdalarda maksimum 0.1-0.5% konsantrasyonlarda kullanılabilir.
Evet, özellikle astım hastalarında ve sülfit duyarlılığı olan bireylerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Sülfit duyarlılığı olan kişilerde baş ağrısı, nefes darlığı, deri döküntüleri gibi semptomlar görülebilir. Bu nedenle gıda etiketlerinde E223 olarak belirtilmesi zorunludur.
Sodyum metabisülfit, kuru, serin ve iyi havalandırılan bir yerde saklanmalıdır. Nemden ve sudan korunmalıdır. Orijinal ambalajında, sıkıca kapalı olarak muhafaza edilmelidir. Depolama sıcaklığı 15-25°C arasında olmalıdır. Asitler ve oksidanlardan uzak tutulmalıdır. Uzun süreli depolamada bozunma olabileceği için stok rotasyonuna dikkat edilmelidir.
Sodyum metabisülfit (Na₂S₂O₅) ve sodyum bisülfit (NaHSO₃) benzer kullanım alanlarına sahip kükürtlü bileşiklerdir. Metabisülfit daha kararlı bir formdur ve daha yüksek SO₂ içeriğine sahiptir (%65 vs %61.5). Suyla temas ettiğinde metabisülfit bisülfite dönüşür. Endüstriyel uygulamalarda metabisülfit daha yaygın kullanılırken, bazı gıda uygulamalarında bisülfit tercih edilebilir.
Kirlenen giysileri hemen çıkarın ve cildi bol su ve sabunla en az 15 dakika yıkayın. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz temasında ise gözleri en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve acilen tıbbi yardım alın. Yutulması durumunda ağızı suyla çalkalayın, kusturmayın ve derhal tıbbi yardım isteyin. Solunması durumunda temiz havaya çıkın ve solunum güçlüğü varsa tıbbi yardım alın.