Doğal mineral kaynaklı çok yönlü bir bileşik - Temizlik, tarım, sanayi ve daha birçok alanda kullanım
Boraks (Sodyum Tetraborat Dekahidrat, CAS No: 1303-96-4), doğal olarak oluşan bir bor mineralidir. Beyaz kristal yapıda, suda çözünebilen ve çok çeşitli endüstriyel, tarımsal ve evsel uygulamalarda kullanılan bir bileşiktir.
Boraks, antik çağlardan beri bilinen ve kullanılan bir maddedir. Günümüzde temizlik ürünlerinde, böcek ilaçlarında, yangın geciktiricilerde, metalurjide ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. Boraks, borik asidin sodyum tuzu olup, doğal bor minerallerinin rafine edilmesiyle elde edilir.
Boraks'in çok çeşitli endüstriyel, tarımsal ve evsel uygulamaları bulunmaktadır:
Doğal bir temizleyici ve dezenfektan olarak kullanılır. Çamaşır deterjanlarında yumuşatıcı, leke çıkarıcı ve su yumuşatıcı olarak etkilidir. Ev yapımı temizlik ürünlerinde ana bileşendir.
Hamamböceği, karınca ve diğer böcekler için etkili bir pestisittir. Böceklerin dış iskeletlerine zarar vererek etki gösterir. Evlerde ve tarımda kullanılır.
Kaynak ve lehim işlemlerinde flux olarak kullanılır. Metallerin yüzeyindeki oksit tabakasını temizler ve kaynağın kalitesini artırır. Özellikle demir dışı metallerde yaygın kullanılır.
Ahşap, tekstil ve diğer yanıcı malzemelerde yangın geciktirici olarak kullanılır. Yanmayı geciktirici özelliği nedeniyle inşaat malzemelerine eklenir.
Bitkiler için eser element (bor) kaynağıdır. Toprak düzenleyici ve fungusit olarak kullanılır. Bor eksikliği olan topraklarda bitki gelişimini iyileştirir.
Bazı kozmetik ürünlerde pH düzenleyici ve koruyucu olarak kullanılır. Özellikle losyon ve kremlerde emülsiyon stabilizatörü görevi görür.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Adı | Sodyum Tetraborat Dekahidrat | - | - |
| Diğer Adlar | Boraks, Sodyum Borat | - | - |
| CAS Numarası | 1303-96-4 | - | - |
| EC No | 215-540-4 | - | - |
| Formül | Na₂B₄O₇·10H₂O | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 381.37 | g/mol | - |
| Görünüm | Beyaz kristal toz veya granül | - | Görsel |
| Koku | Kokusuz | - | - |
| Safiyet | ≥99.5 | % | ASTM E11 |
| Bor Oksit (B₂O₃) İçeriği | ≥36.5 | % | ASTM E11 |
| Su İçeriği | 47.2 ± 0.5 | % | Karl Fischer |
| pH Değeri (1% sol.) | 9.2-9.4 | - | ISO 1842 |
| Çözünürlük (Su, 20°C) | 5.3 | g/100 mL | ISO 918 |
| Yoğunluk | 1.73 | g/cm³ | ISO 787 |
| Erime Noktası | 75 (suda çözünür), 743 (susuz) | °C | ISO 6321 |
| Kurşun (Pb) İçeriği | ≤5 | mg/kg | ISO 172 |
| Arsenik (As) İçeriği | ≤3 | mg/kg | ISO 2590 |
Toksik Tahriş Edici Çevre Tehlikesi
Boraks, sucul ortamlarda yüksek konsantrasyonlarda toksik etki gösterebilir. Toprakta birikebilir ve bitkiler tarafından alınabilir. Boraks'ın çevresel etkisi, kullanım miktarına ve uygulama yöntemine bağlıdır. Doğru kullanıldığında çevresel riski düşüktür, ancak su kaynaklarına doğrudan karışması önlenmelidir.
Boraks, doğal bir temizlik maddesi olarak çamaşır deterjanına eklenebilir (1/2 fincan), leke çıkarıcı olarak kullanılabilir (macun haline getirilerek), tuvalet temizleyicisi (1/4 fincan boraks + 1 fincan sirke) ve halı temizleyici olarak kullanılabilir. Ancak gıda temas yüzeylerinde kullanılmamalıdır.
Boraks, uygun şekilde kullanıldığında güvenli kabul edilir, ancak yutulması, solunması veya uzun süreli cilt temasından kaçınılmalıdır. Çocuklar ve evcil hayvanlardan uzak tutulmalıdır. Gıda temasında kullanılmamalıdır. Hassas bireylerde cilt tahrişine neden olabilir.
Hayır, boraks (sodyum tetraborat) ve borik asit farklı bileşiklerdir. Boraks, borik asidin sodyum tuzudur. Boraks daha alkali (pH 9.2) iken, borik asit hafif asidiktir (pH 5.1). Her ikisi de bor içerir ancak kimyasal özellikleri ve uygulamaları farklıdır.
Kirlenen giysileri hemen çıkarın ve cildi bol su ve sabunla yıkayın. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz temasında ise gözleri en az 15 dakika bol su ile yıkayın ve acilen tıbbi yardım alın. Yutulması durumunda ağızı suyla çalkalayın, kusturmayın ve derhal tıbbi yardım isteyin.
Boraks, bitkiler için bor kaynağı olarak kullanılır. Genellikle 1 litre suya 1 çay kaşığı boraks karıştırılarak hazırlanan çözelti yapraklara püskürtülür veya toprağa uygulanır. Bor eksikliği belirtileri (büyüme geriliği, yaprak deformasyonu) gösteren bitkilerde kullanılır. Aşırı kullanım bitkilere zarar verebilir.